Zorunlu Trafik Sigortası Neleri Karşılar?
İçindekiler
Zorunlu trafik sigortası nedir, neyi güvence altına alır?
Zorunlu trafik sigortası (zorunlu mali sorumluluk sigortası), bir motorlu aracın işletilmesi sırasında üçüncü kişilere verilebilecek maddi ve bedeni zararları karşılamak için yaptırılması kanunen zorunlu olan sigortadır. Yani bu sigorta, sizin aracınızın değil, karşı tarafın zararını teminat altına alır.
Bir trafik kazasında kusurlu sürücüyseniz, karşı tarafta oluşan:
- Araç ve eşya hasarını (maddi zarar),
- Değer kaybını,
- Geçici veya sürekli iş göremezlikten doğan gelir kaybını,
- Ölüm halinde destekten yoksun kalma tazminatını,
- Belirli şartlarla manevi tazminat taleplerini
poliçe limitleri dahilinde sigorta şirketiniz karşılar. Limitler, Karayolları Trafik Kanunu ve ilgili yönetmeliklerle belirlenir ve dönem dönem güncellenir.
Maddi zarar, araç hasarı ve değer kaybı tazminatı
Maddi zarar denildiğinde çoğunlukla akla ilk olarak araçta oluşan hasar gelir. Kusurlu sürücünün zorunlu trafik sigortası;
- Karşı tarafın aracında oluşan onarım masraflarını,
- Aracın pert olması durumunda rayiç bedelini,
- Taşınan yük veya eşyada oluşan zararları (poliçe kapsamında ise),
- Aracın kazadan sonra değerinin düşmesi anlamına gelen araç değer kaybını
poliçe limitleri dahilinde ödeyebilir.
Araç değer kaybı, kazadan sonra aracın boyanması, parça değişimi gibi nedenlerle piyasa değerinin azalmasıdır. Kusursuz veya daha az kusurlu sürücüler, belirli şartlar altında kusurlu tarafın sigortasından araç değer kaybı talep edebilir. Bu talep için genelde:
- Kazaya ilişkin trafik kazası tespit tutanağı,
- Ekspertiz raporu,
- Onarım faturaları,
- Araç ruhsat ve sigorta poliçesi
gibi belgeler istenir.
Maddi tazminat hesabında, kazanın oluş şekli, kusur oranları, araç yaşı, kilometre, hasarın ağırlığı ve piyasa koşulları dikkate alınır. Sigorta şirketi gerekli gördüğünde kendi eksperini görevlendirerek zararı hesaplar.
Sağlık giderleri ve sürekli iş göremezlik tazminatı
Trafik kazaları sadece araçta hasara yol açmaz; sürücülerin ve yolcuların bedensel zararlarına da sebep olabilir. Zorunlu trafik sigortası, kusurlu sürücünün karşı tarafta oluşturduğu bedeni zararlar için:
- İlk yardım ve acil müdahale masraflarını,
- Hastane tedavi giderlerini (yatarak/ayakta),
- Rehabilitasyon ve tedavinin devamı niteliğindeki giderleri,
- Kalıcı sakatlık oranına göre sürekli iş göremezlik tazminatını
teminat altına alır. Sağlık giderlerinin önemli bir bölümü Sosyal Güvenlik Kurumu üzerinden yürütülse de, zorunlu trafik sigortası sigorta hukuku çerçevesinde ek taleplere kapı aralayabilir.
Sürekli iş göremezlik tazminatı, kişinin kaza sonucu kalıcı bir sakatlık yaşaması ve çalışma gücünü kısmen veya tamamen kaybetmesi halinde devreye girer. Bu tazminat hesaplanırken genellikle şu kriterler dikkate alınır:
- Mağdurun yaşı,
- Mesleği ve kazanç düzeyi,
- Çalışma gücü kayıp oranı (sakatlık oranı),
- Aktüeryal yaşam tabloları ve yargı içtihatları.
Hesaplama oldukça teknik ve uzmanlık gerektiren bir süreç olduğu için çoğu zaman aktüerler veya bu alanda uzman avukatlarla çalışılır.
Ölüm halinde destekten yoksun kalma tazminatı
Trafik kazası sonucunda bir kişinin hayatını kaybetmesi halinde, ölen kişinin hayatta iken maddi olarak destek olduğu yakınları, kusurlu tarafın zorunlu trafik sigortasından destekten yoksun kalma tazminatı talep edebilir.
Bu tazminat, ölen kişinin gelecekte sağlayacağı maddi desteğin, geride kalanlara sağlanamamasından kaynaklanan zararın telafisini amaçlar. Genellikle şu kişiler destekten yoksun kalma tazminatı isteme hakkına sahiptir:
- Eş,
- Çocuklar,
- Anne ve baba,
- (Duruma göre) kardeşler ve fiilen destek gören diğer yakınlar.
Tazminat miktarı hesaplanırken:
- Ölen kişinin yaşı ve geliri,
- Geride kalanların yaşı, öğrenim durumu ve muhtemel destek süresi,
- Yargıtay içtihatları ve aktüeryal hesaplama yöntemleri
dikkate alınır. Örneğin küçük yaştaki çocuklar için destek süresi genellikle eğitim hayatını ve iş hayatına atılacağı yaşı kapsayacak şekilde hesaplanır.
Manevi tazminat: Kimler isteyebilir, sınırlar nelerdir?
Trafik kazaları, sadece ekonomik değil, aynı zamanda manevi kayıplara da yol açar. Ağır bedensel zarar veya ölüm halinde, zarara uğrayanlar veya ölenin yakınları, kusurlu sürücü ve sigorta şirketine karşı manevi tazminat talebinde bulunabilir.
Manevi tazminat, kişinin yaşadığı acı, elem, keder ve ruhsal sarsıntının kısmen de olsa giderilmesini amaçlayan bir para tazminatıdır. Ancak bu tazminatın;
- Kimler tarafından talep edilebileceği,
- Hangi durumlarda sorumluluk doğacağı,
- Tutarın ne kadar olacağı
tamamen mahkeme takdirine ve yerleşik yargı içtihatlarına bağlıdır.
Uygulamada, hak sahipleri çoğunlukla şunlardır:
- Ölen kişinin eşi, çocukları, anne ve babası,
- Ağır bedensel zarar gören kişinin kendisi,
- Olağan dışı ve özel bir yakınlık ispatlanabilirse kardeşler gibi diğer yakınlar.
Zorunlu trafik sigortası poliçelerinde manevi tazminat teminatı ayrıca düzenlenebildiğinden, her olayda poliçe şartlarının dikkatle incelenmesi gerekir. Bazı poliçelerde manevi tazminat için özel limitler öngörülebilir.
Sık sorulan sorular
Zorunlu trafik sigortası benim aracımın hasarını karşılar mı?
Hayır. Zorunlu trafik sigortası, kusurlu olduğunuz kazalarda karşı tarafın araç ve bedensel zararlarını karşılamak için yapılmıştır. Kendi aracınızın hasarı, kendi değer kaybınız veya kişisel eşyalarınız için genellikle kasko sigortası yaptırmanız gerekir.
Değer kaybı tazminatını kimden talep edebilirim?
Kusursuz veya daha az kusurlu olduğunuz bir kazada aracınız değer kaybına uğramışsa, kusurlu araç sahibinin zorunlu trafik sigortasından değer kaybı talep edebilirsiniz. Başvuruyu sigorta şirketine doğrudan yapabileceğiniz gibi, uzlaşma sağlanamaması halinde dava yoluna da gidilebilir.
Sürekli iş göremezlik tazminatı nasıl hesaplanır?
Sürekli iş göremezlik tazminatı, mağdurun kazadan önceki gelir seviyesi, yaşı ve sakatlık oranı dikkate alınarak aktüeryal hesaplama yöntemleri ile belirlenir. Çoğu durumda uzman aktüer raporu ve mahkeme kararı gerekir.
Ölüm halinde kimler destekten yoksun kalma tazminatı alabilir?
Genellikle ölen kişinin eşi, çocukları ve anne-babası bu tazminatı talep edebilir. Fiilen maddi destek aldığı ispatlanabilirse kardeşler gibi diğer yakınlar da hak sahibi olabilir. Her olay özelinde değerlendirme yapılır.
Manevi tazminat tutarı nasıl belirlenir?
Manevi tazminatın tutarı, kazanın ağırlığı, tarafların ekonomik ve sosyal durumları, kusur oranı ve benzer olaylara ilişkin mahkeme kararları dikkate alınarak hâkim tarafından takdir edilir. Zorunlu trafik sigortası poliçe limitleri manevi tazminat bakımından da dikkate alınabilir.
Sigorta şirketiyle anlaşamazsam ne yapmalıyım?
Öncelikle sigorta şirketine yazılı başvuru yapmanız ve verilen cevabı beklemeniz gerekir. Uyuşmazlık devam ederse Sigorta Tahkim Komisyonu’na başvuru veya doğrudan dava açma yolları gündeme gelebilir. Bu süreçlerde alanında uzman bir avukattan profesyonel destek almanız hak kaybı yaşamamanız açısından önemlidir.
